Κατάθλιψη Χριστουγέννων: Υπάρχει τελικά και η σκοτεινή πλευρά των γιορτών;

Δεν καταλαβαίνουμε την κατάθλιψη μέχρι που πια δεν αντέχουμε την ίδια μας την παρουσία σε ένα δωμάτιο, ειδικά αν αναβοσβήνουν φωτοεπιληπτικά
φωτάκια, αν ακούγονται Jingle Bells κι αν κάποιος μας τραβάει τη φράντζα για να χαμογελάσουμε. Γιατί; Γιατί πρέπει, αφού είναι Χριστούγεννα. Μετά από 10 χρόνια κρίση και σχεδόν δυο χρόνια την πιο απεχθή κορώνα στο κεφάλι μας να μας στέφει με απόλυτη αβεβαιότητα και να μας μετρά λιγότερους από ποτέ…

από τη Μαριάννα Αντωνακάκη
MA, Infant Play Therapist,
Mindset Consultant

Παραδοσιακά τα Χριστούγεννα, τα μετρικά συστήματα των ψυχικών προκλήσεων χτυπούν κόκκινο. Για πολλούς ο κόσμος μετατρέπεται σε μια ταινία τρόμου με διάσπαρτα ερεθίσματα που για έναν ψυχικά δυσκολεμένο άνθρωπο πυροδοτούν τη μια έκρηξη στρες μετά την άλλη, ή βάζουν ακόμη ένα γερό βαρύδι στη ήδη ασήκωτη αίσθηση της κατάθλιψης. Άλλωστε το να σιφτάρει ο εγκέφαλος προς τη θετική ή αρνητική αναθεώρηση των πραγμάτων δε θέλει και πολύ. Ένας άνθρωπος μπορεί να αντέξει σχεδόν τα πάντα, αρκεί να μπορεί δει ότι κάπου υπάρχει ένα κάποιο τέλος σε αυτό που περνάει, έστω και μακρινό.

Ωστόσο η κατάθλιψη είναι τόσο ύπουλη, καμουφλάρεται, κρύβεται πίσω από μια σειρά από απόλυτα λειτουργικά προσωπεία, χαμογελά, έχει κοινωνικές ώρες πτήσεις, λέει ψέματα, δουλεύει και μάλιστα πολύ και σε φερόμενες θέσεις καταξίωσης και μόλις κατοχυρώσει την κυριαρχία της, επιδεινώνεται καθημερινά, ώσπου είναι αδύνατο να δεις πια το τέλος και τότε πια παίρνει τη βούλα της κλινικής διαταραχής.

Πολλοί ανυπομονούν για την περίοδο των γιορτών. Όσο και αν φοβόμαστε τις πιέσεις του προγραμματισμού, των γιορτινών γευμάτων και των δώρων, πολλοί από εμάς θεωρούμε ότι είναι μια ευχάριστη εποχή. Βέβαια υπάρχουν φορές που αυτό δεν συμβαίνει. Οι διακοπές μπορεί να είναι μια περίοδος αποστράγγισης και ατελείωτης προσπάθειας για μερικούς ανθρώπους.

Στη διετή εν διαρκεία πανδημία, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με το πώς να διατηρηθούν ασφαλείς ακόμη κι αυτοί που δεν αντιμετωπίζουν κάποια δυσκολία, ξαφνικά οι δραστηριότητες και οι οικογενειακές συγκεντρώσεις, αλλάζουν σε χρόνο μιας νομοθετικής ρύθμισης και στην αντζέντα δε μπαίνουν καν εκείνοι οι συνάνθρωποι μας που αντιμετωπίζουν ασθένεια, φτώχια, μοναξιά, εγκατάληψη, τον πληθωρισμό και πια την αγωνία για τα αντισώματα, το ιικό φορτίο, και το διχασμό ανάμεσα σε εμβολιασμένους κι ανεμβολίαστους. Πολλά τα Dos &Donts.. πιο πολλά από τα λαμπάκια στο δέντρο… Η κατάθλιψη είναι μια κλινική συνθήκη και επιβάλλεται -όχι απλά πρέπει- να περνά
στη θεραπεία μέσα από ειδικούς κι ελεγμένους συμβούλους ψυχικής υγείας.

Πια όμως μιλάμε για ένα υβρικό τέρας, που είναι το έντονο στρες των διακοπών, η κατάθλιψη των Χριστουγέννων και οι κρίσεις άγχους στα χρόνια της Κορώνας…

Ευτυχώς αυτού του εύρους το ψυχικό βάρος, έχει δυνατότητες να ελαφρύνει και φυσικά αν είναι απλά η αφορμή για να εντοπίσουμε πως τα Χριστούγεννα ήταν απλώς η αφορμή να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό. Πια, οι κρατικές δομές είναι αρκετές και υπάρχουν πλαίσια αντιμετώπισης και για κείνους που θεωρούν την Ψυχοθεραπεία, οικονομική εξτραβαγκάντσα κι όχι λύση σε ένα υπαρκτό πρόβλημα.

Οι μέρες των Χριστουγέννων είναι μια εποχή του χρόνου για την οποία πολλοί ανυπομονούν. Θα μπορούσα να πω, συλλήβδην τα παιδιά, ή συλλήβδην όσοι είναι υγιείς, ή όσοι δεν είναι σε οικονομική ανέχεια, ή όσοι έχουν τα νιάτα τους και την ομορφιά τους, ή όσοι ζουν στον ευνομούμενο κόσμο… όμως μετά από μια πανδημική πραγματικότητα, η μπίλια είναι ακόμη εν κινήσει στη ρουλέτα των πραγματικοτήτων και δεν έχει καταλήξει κανένας κανόνας να πλειοψηφεί όσο οι εξαιρέσεις είναι περισσότερες και τα «αλλά» πιο πολλά από τα «ναι»…

Κάποιοι από εμάς ωστόσο βρίσκουμε τις διακοπές ως μια χαρούμενη εποχή του χρόνου, παρά τις πιέσεις του προγραμματισμού, τα rapid, τη γιαγιά και τον παππού με την κάμερα στο κινητό να δείχνει τον πολυέλαιο διαγώνια, το φεστιβάλ φαγητού και της εν πολλοίς υποχρέωσης προσφοράς δώρων, ευτυχώς και εκεί όπου υπάρχει ανάγκη…

Τα ποσοστά που έχουν δημοσιευθεί μιλούν για έξαρση στα τηλεφωνήματα σε δομές στήριξης, κλήσεις στην αστυνομία για βία – δη ενδοοικογενειακή -, αυτοκτονίες κι ολοένα και περισσότερους συνανθρώπους μας σε δομές στέγης και συσσίτια, για να μη μιλήσουμε για άνοδο στα ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ ή αντικαταθλιπτικών και με κερασάκι στην τούρτα των στατιστικών πια έγιναν οι αριθμοί των κρουσμάτων, των διασωληνώσεων και των θανάτων…

Κι ενώ οι πιο πολλοί πιστεύουμε πως η κατάθλιψη είναι θλίψη, η οποία θλίψη είναι εξαιρετικά σπουδαίο εσωτερικό καμπανάκι μας για το που το κλίμα και τα συμβάντα μας χαλάνε κι άρα ένας εσωτερικός συναγερμός μας ξεκουφαίνει για να λάβουμε τα μέτρα και να βάλουμε τα όρια μας η κατάθλιψη, είναι μια άλλη τελείως κλινική κατάσταση που τα Χριστούγεννα φουντώνει ακόμη περισσότερο.

Η κατάθλιψη είναι το συνεχές αίσθημα μουδιάσματος. Είναι μούδιασμα στο νου, στο συναίσθημα, στο σώμα, στη νοοτροπία μας για την ίδια τη ζωή,
Ξυπνάς το πρωί μόνο και μόνο για να ξαναπάς για ύπνο. Αποφεύγεις τη ζωή που δε σε χωρά για να τη ζήσεις, αυτή που σε πονά και δεν έχει
νόημα… ποια Χριστούγεννα και κουραφέξαλα…

Και πριν ο ξερόλας της παρέας, ανοίξει το κουτάκι με τους χαρακτηρισμούς ας συμφωνήσουμε πως υπάρχει αυτό το εποχικό τέρας που λέγεται «εποχιακή συναισθηματική διαταραχή». Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή (Major Depressive Disorder – MDD) έχει εποχιακό ρυθμό για ορισμένα άτομα.
Κάποιοι το αποκαλούν SAD (Seasonal Affective Disorder – εποχιακή καταθλιπτική διαταραχή).

Είναι ένα είδος κλινικής κατάθλιψης που συνήθως ξεκινά το φθινόπωρο και διαρκεί μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Για μας εδώ σε τούτο το οικόπεδο του πλανήτη, που πολλά πήγαν ανάποδα ο ήλιος συνέχισε να φροντίζει τη βιταμίνη D μας και τις ορμόνες ευεξίας. Το βόρειο ημισφαίριο έχει υψηλότερα ποσοστά λόγω των στοιχείων που το συνδέουν με την έκθεση στο ηλιακό φως.

Η κλινική κατάθλιψη με εποχιακό μοτίβο επηρεάζει έως και το 6% του γενικού πληθυσμού, σύμφωνα με έρευνα. Ωστόσο, οι μικρότερες μέρες του χειμώνα μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα ακόμη και σε εκείνους που δεν αντιμετωπίζουν γενικά προκλήσεις με την ψυχική τους υγεία. Οι ρυθμοί και η νευροχημική ισορροπία του σώματός μας μπορεί να επηρεαστούν από την έλλειψη έκθεσης στο φυσικό φως. Και τώρα θα αναρωτηθεί κάποιος : Ενδιαφέρον αυτό για τον ήλιο που ήδη ξέραμε οι φοιτητές σε βόρεια χώρα όμως: Είναι δυνατόν κάποιος που δεν βιώνει γενικά κατάθλιψη να πάθει κατάθλιψη την περίοδο των Χριστουγέννων; Ναι. Ξερό και μονολεκτικό πασπαλισμένο λίγο από Covid για τρίγκερ…

Η διάγνωση της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής (SAD) μπορεί να είναι ή όχι η αιτία. Η περίοδος των γιορτών φέρνει μαζί της ένα μοναδικό σύνολο πιέσεων και προσδοκιών, τόσο από μέσα μας όσο και χωρίς τον εσωτερικό μας δαίμονα, αλλά τσιγκλισμένο δεόντως από τον δικό μας κύκλο σχέσεων κοινωνικά και επαγγελματικά.

Το άγχος και η κατάθλιψη είναι συχνές παρενέργειες της περιόδου των γιορτών.  Δεν έχει μόνο ο Covid παρενέργειες αλλά κι ο γρύλος γύρω από αυτόν σε μια περίοδο που το ΗΟΗΟΗΟ, μας βάζει πιο βαθιά στο εσωτερικό μας περιβάλλον με τα σκοτάδια, το θυμό και την αυτο-παραμέληση…Και τι είναι αυτό που κάνει κάποιους να “γλείφουν” το όριο ανάμεσα στο mentally fit και τους δυσκολεμένους ψυχικά ή εκείνους που βαδίζουν ολοταχώς προς την
κατάθλιψη;

Αυτή η εποχή του χρόνου μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη σε σχέση με ένα μήνα πριν ή έναν μήνα μετά για τον ίδιο άνθρωπο. Οι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο απασχολημένοι αυτή την εποχή του χρόνου. Και η ταχυδακτυλουργία των απαιτήσεων της δουλειάς και της προσωπικής ζωής μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω πίεση. Είναι επίσης μια δύσκολη περίοδος οικονομικά λόγω όλων των δώρων και των συγκεντρώσεων.

Είναι δύσκολη κοινωνικά. Είναι μια θειά που θα σου κάνει ερωτήσεις γιατί χώρισες στα 35, ενώ όλοι παντρεύονται. Μια φίλη σου που θα σου προξενεύει ένα καλό παιδί με καλό μισθό, που θα σε ρωτήσουν με μάτι τουλάχιστον γιατρού γιατί πάχυνες ή γιατί αδυνάτησες, γιατί θα πρέπει να εξηγήσεις γιατί δεν πίνεις αφού δε θες να πεις για τις εξωσωματικές ή τα αντιστρές χάπια, κάποιος θα πετάξει μια κοτσάνα στο γραφείο για μια γκόμενα που θα την πάει για σκι, ή κάποιος θα έχει φέρει ολόκληρη αναστάτωση στο τμήμα ως πάσχων από άλλα ψυχικά ζητήματα που δεν πάει να κοιτάξει, αλλά κοιτά πως θα βγάλει τα άπλυτα των άλλων στη φόρα μιας κι αυτός δεν έχει φυσικά, για να μην πω για κείνους που δε χρωστούν καλή κουβέντα όλο το χρόνο και μόλις δουν έλατο με λαμπάκια ξεφεύγουν επικινδύνως…

Φυσικά, σε όλα αυτά, μάσκες, τεστ, καυγάδες, θεωρίες συνωμοσίας, ενεργειακό πρόβλημα και κλειστά καλοριφέρ και ακόμη πιο κλειστά μάτια σε όσους θα δουν τη θεία γέννηση σε εκδοχή αστέγου κάτω από μια γέφυρα… Τα Χριστούγεννα είναι σαν ένα κάτοπτρο που διαστρεβλώνει την κάθε υποκειμενική πραγματικότητα επειδή ακριβώς η πραγματική είναι έξω από την δυνατότητα μας να τη ζήσουμε γιατί δεν είμαστε μια κάμερα βιδωμένη ρομποτικά στο σύμπαν.

Κάποιοι πάλι, έχουν μεγάλες προσδοκίες για το πόσο εκπληκτικό θα είναι κάτι στις γιορτές. Το κοστούμι, το tinder date, η πρώην σύζυγος που ίσως είναι κανονικός άνθρωπος όταν φέρει τα παιδιά φέτος, η μαμά, ο προϊστάμενος, ο καλός off seas πελάτης, o σεφ, ακόμη και πόσο μέσα θα κλείσει η ζώνη στο παντελόνι.

Εάν αυτές οι προσδοκίες δεν ικανοποιηθούν, το πιθανόν να οδηγήσουν σε συναισθήματα απογοήτευσης. Επιπλέον, οι άνθρωποι μπορεί να είμαστε πιο
διατεθειμένοι να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με άλλους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Βλέποντας την κάρτα διακοπών κάποιου μπορεί να πιστέψετε ότι η ζωή του είναι πιο ειδυλλιακή από ό,τι στην πραγματικότητα.

Hustling από κάπου εξωτικά κι εγώ έχω αφήσει το leasing απλήρωτο… Αυτό το και καλά “φτασμένο” Insta Story μπορεί να κάνει κάποιους να πιστέψουν
ότι είναι ο μόνοι που δεν έχουν 5ψηφιο budget για τα Χριστούγεννα. Αυτές οι μέρες θεωρούνται επίσης ως μια περίοδος που οι άνθρωποι μαζεύονται με
τις οικογένειες και τους στενούς τους φίλους, ή τους tik-tok “φίλους» με κάθε παρελκόμενο ρεαλισμού αυτό…. Εδώ σαν ακάλεστος συγγενής έρχονται αναμνήσεις άλλων συναισθημάτων. Γιατί; Διότι έτσι δουλεύει ο εγκέφαλος. Με ένα γεγονός ερέθισμα μας σερβίρει σε κατάλληλη θερμοκρασία κάθε συγγενές κι αχρονικό συναίσθημα μέχρι να μας πνίξει αρκετά ώστε να πάψουμε να το αγνοούμε… Η πρόθεση πάντα θετική για τη νευροβιολογία μας…. Να μην πω για τις περιπτώσεις, που μπορεί να υπάρξει μια μακροχρόνια οικογενειακή κόντρα. Ή, ίσως, αυτή είναι η πρώτη περίοδος εορτών χωρίς κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο.

Αυτό μπορεί να ξυπνήσει ξανά τις αναμνήσεις του ατόμου που λείπει κάτι που μπορεί να εξαντλήσει συναισθηματικά ακόμη κι έναν βράχο. Αλλά αν δεν είστε από κείνους που έχουν ένα πρόβλημα για κάθε λύση, θα είστε πιθανόν από κείνους που βρίσκουν μια λύση για κάθε πρόβλημα. Ας δώσουμε αγάπη, φροντίδα, νοιάξιμο. Οι τρόποι πολλοί και δεν περνάνε όλοι από την τσέπη αν και ακόμη κι ένα 5ευρω κάτι κάνει. Η τεχνολογία κάνει πολλά που ήταν κάποτε δύσκολα, εύκολα στην εποχή μας. Μια καλή κουβέντα, ένα εγκάρδιο σχόλιο κάνει τον άλλον να δει και κάτι άλλο που ίσως του αλλάξει κάτι δύσκολο μέσα του.

Με ψωμάκια, κοιλιά ή με μαύρο κύκλο ή όχι, η επόμενη μέρα είναι μια νέα μέρα…αντί να ψάξουμε στενότερο τζιν ας βρούμε τον δικό μας και μόνο σημαντικό λόγο να χωρέσουμε σε ένα νούμερο κάτω.

Να βρούμε ένα τουλάχιστον παιδί, έναν τουλάχιστον ηλικιωμένο κι ένα τουλάχιστον ζωάκι να θυμηθούμε πως είναι να ακούγεται η ανάγκη μας από την
καρδιά κάποιου άλλου, έτσι γιατί το καλό κολλάει πιο πολύ από τη Δέλτα και την Όμικρον κι ευτυχώς μένει.

Να ρωτήσουμε σαν τον Lucifer τι πραγματικά ποθούμε, δε θα μας ακούσει κανείς να ρωτάμε ούτε απαντάμε στον εαυτό μας. Ο εγκέφαλος τρέφεται από εμπειρίες.

Και το βασικό, ρε παιδιά, να μετριόμαστε και να είμαστε όλοι εδώ..
Μαζί, όποιος δεν το κατάλαβε σε αυτή «τη βόλτα» είμαστε όλοι μαζί.

0 replies on “Κατάθλιψη Χριστουγέννων: Υπάρχει τελικά και η σκοτεινή πλευρά των γιορτών;”