Τον βλέπεις κάθε μέρα. Ακούς τη φωνή του ώρες ολόκληρες. Γεύεσαι ό,τι γεύεται, μυρίζεις ό,τι ερεθίζει την όσφρησή του, αγγίζεις ό,τι αγγίζει. Γιατί είναι παρ’ όλα αυτά τόσο δύσκολο να είσαι ο εαυτός σου;
Είναι ένα από τα λιγότερα δημοφιλή role model -μεταξύ άλλων γιατί ως ρόλος μοιάζει να μεταλλάσσεται στιγμή με τη στιγμή και μέρα με την ημέρα. Δεν είναι εύκολο να ταυτιστείς μαζί του- όχι μόνο γιατί δεν ανίκητος ή ακαταμάχητος ως εραστής όπως π.χ ο Τζέιμς Μποντ, ο Ιντιάνα Τζόουνς ή ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης, αλλά και γιατί η ζωή του μοιάζει να μην ακολουθεί ένα προδιαγεγραμμένο σενάριο. Κι είναι περίπου το ίδιο πιθανό η επόμενη μέρα να τον βρει στην κορυφή του βουνού ή στα Τάρταρα. Το χειρότερο; Εξαρτάται (κυρίως) από σένα.
Είναι φυσικά αρκετά πιο βολικό να επιλέγεις περσόνες, με τον τρόπο που διαλέγεις ρούχα από το βεστιάριο πριν το μασκέ πάρτι. Να αφήνεις τους άλλους να ορίζουν το «terrain» και τους κανόνες του παιχνιδιού. Να ορίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να κινείσαι, να ντύνεσαι, να εκφράζεσαι ή -και- να σκέφτεσαι, κι εσύ απλώς να ακολουθείς πειθήνια. Λέγεται και προσαρμοστικότητα και είναι η ιδιότητα που περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη έλειψε από τους δεινόσαυρους -που εξαφανίστηκαν, όντας ανίκανοι να είναι οτιδήποτε άλλο, από ότι ήταν γι’ αυτούς προδιαγεγραμμένο. Υπάρχει παρ’ όλα αυτά μία – όχι και τόσο κρυφή- παγίδα σ’ αυτό το παιχνίδι του κομφορμισμού… ο κίνδυνος να γίνεις από άνθρωπος καλειδοσκόπιο, που θα αλλάζεις μορφές και σχήμα, ανάλογα με τον τρόπο που κάποιοι άλλοι θα περιστρέφουν.
Η αυθεντικότητα απέχει ένα βήμα από την ιδιορρυθμία και η μοναδικότητα διαφέρει κατά ένα μόλις γράμμα από τη μοναχικότητα.
Κανένας παίκτης δεν έγινε στ’ αλήθεια μεγάλος, παίζοντας με το βλέμμα στραμμένο στον πάγκο, επιζητώντας την επιδοκιμασία του προπονητή για κάθε του ενέργεια και την έγκριση για να δοκιμάσει εκείνο ή το άλλο. Στην πραγματικότητα, ενηλικίωση σημαίνει ακριβώς αυτό: να κατέχεις πια, το απαραίτητο θάρρος και τη συγκρότηση που απαιτούνται για να ακολουθήσεις «τον εαυτόν δαίμονα». Ναι, και να πληρώσεις τον λογαριασμό. Αυτό που διαχωρίζει τον ενήλικο από το παιδί, δεν είναι τίποτα άλλο από τη συναίσθηση πως τίποτε δε γίνεται χωρίς αντίτιμο.
Κάθε ομάδα έχει την τάση να βλέπει με καχυποψία -ή και εχθρότητα- το διαφορετικό, γι’ αυτό και επιδιώκει -one way or another- να συγχρονίσει τα βήματα των μελών που την απαρτίζουν. Σκοπός της είναι, να τα προσαρμόσει στο κυρίαρχο μοντέλο, να τα ομογενοποιήσει, αμβλύνοντας αν χρειαστεί, τις γωνίες τους. Αυτό που λέμε κοινωνικοποίηση, συνιστάται κατά βάση στην υποταγή και σε κάποιους κοινωνικούς μέσους όρους και κανόνες. Στο ντρεσάρισμα και την αποδοχή των διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στο σωστό και το λάθος, το αποδεκτό και το απαράδεκτο, το καλό και το κακό. Παρ’ όλα αυτά, το μυστικό των πιο επιτυχημένων ομάδων -rock bands, ομάδων ποδοσφαίρου ή μπάσκετ, συμμοριών την εποχή της Ποτοαπαγόρευσης ή επιτελείων- δεν ήταν άλλο από τη διαφορετικότητα των ανθρώπων που τις συγκροτούσαν. Και της ταυτόχρονης -μα αρμονικής- έκφρασής τους.
Αν βέβαια βλέπεις τη Μύκονο, το τάδε club ή τον δείνα ποδοσφαιρικό αγώνα μέσα από τα μάτια των άλλων, καταλήγεις να διαβάζεις τη ζωή σου διαβάζοντας ξένα ημερολόγια καταστρώματος. Να σου αρέσει ή να μη σου αρέσει ανάλογα με την ετυμηγορία των άλλων -συχνά χωρίς ούτε καν ένα objection από μέρους σου. Κι όταν έρθει η ώρα να αναζητήσεις το στίγμα που άφησες στη διαδρομή, να ανακαλύπτεις πως δεν έχεις αφήσει ίχνη.
Ανάμεσα στον χαμαιλέοντα, που είναι ένα ζωάκι, το οποίο απειλείται με εξαφάνιση και τον υδράργυρο – το πιο γοητευτικό ίσως μέταλλο του κόσμου μας- παρ’ όλα αυτά υπάρχει μια άβυσσος. Ο μεν είναι διατεθειμένος να αλλάξει χρώματα για να προστατευθεί (είναι πολύ αργός ο καημένος, για να γλιτώσει από τους διώκτες του διαφορετικά) ο δε παίρνει κάθε φορά το σχήμα του δοχείου που τον περιέχει, παραμένοντας ασυμπίεστος και διατηρώντας αμετάβλητες τις μεταλλικές -και ενίοτε τοξικές- ιδιότητές του.
Το «είμαι ο εαυτός μου» είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι, έχοντας όλο το ρίσκο του: «you can run but you can’t hide». Γι’ αυτό και οι σόλο καριέρες δεν είναι πάντοτε -πιο σωστά: συνήθως δεν είναι- επιτυχημένες.
Χρειάζεσαι μία δόση ανδρείας για να είσαι ο εαυτός σου, είναι αλήθεια. Για να υψώσεις το χέρι ή το ανάστημά σου, να βγεις μπροστά ή να ξεκοπείς οικειοθελώς από την ουρά που κινείται προς το γκισέ. Και το αλκοόλ ή ο έρωτας είναι το πιο κοινό ντόπινγκ. Αναλογιστείτε πόσο διαφορετικοί είναι «αυτοί» οι άνθρωποι, μετά από μισό μπουκάλι ή μισή εβδομάδα φρέσκου πάθους. Σα να δυσκολεύονται να κρατήσουν τη θέση τους, τη συνηθισμένη τους μάσκα. Σα να μην το θέλουν ή απλά να μην το μπορούν, με την ίδια συγκέντρωση και συνέπεια. Κοινός παρανομαστής των περισσότερων success stories είναι η διάθεση να μην είσαι εκείνο που οι πολλοί (μοιάζουν ή δηλώνουν πως) είναι, εύχονται ή απαιτούν. Η φράση-κλισέ «εκεί που οι άλλοι έβλεπαν μόνο προβλήματα, εκείνος διέβλεψε μία ευκαιρία» αναδεικνύει τη σημασία της προσωπικής ματιάς και στάσης, το δυνητικό κέρδος -μα, για να είμαστε ειλικρινείς και το ρίσκο- που εμπεριέχει η off rules επιλογή.
Θα ήσασταν διατεθειμένοι να ζήσετε τη ζωή του Ωνάση, του Πικάσο ή του Μαχάτμα Γκάντι προκειμένου να γίνεται Ωνάσης, Πικάσο ή Γκάντι; Άτοπη ερώτηση. Εκείνοι δεν έγιναν. Ήταν.
Είναι διασκεδαστικό να είσαι ο εαυτός σου; Ανάλογα. Όσο και αν φαίνεται παράξενο, καθένας από εμάς δεν είναι πάντοτε…του γούστου του. Κι ούτε θα τον έκανε απαραίτητα παρέα αν είχε επιλογή (αυτό ίσως και να είναι το μυστικό πολλών επιτυχημένων και μακρόβιων, φαινομενικά αταίριαστων γάμων). Η αυθεντικότητα απέχει ένα βήμα από την ιδιορρυθμία και η μοναδικότητα διαφέρει κατά ένα μόλις γράμμα από τη μοναχικότητα. Are you ready for that?
Το «αγάπα τον εαυτό σου» των εγχειριδίων αυτοβελτίωσης προϋποθέτει στην πραγματικότητα μια δόση σχιζοφρένειας. Και παράλληλα την ικανότητα να είσαι ταυτόχρονα παρατηρητής και παρατηρούμενος. Το «follow your heart» μοιάζει πιο απλοϊκό μα ταυτόχρονα πιο έντιμο.
Η διαφήμιση βέβαια κλέβει μα και υποβάλλει ατάκες. Και κάνει το «be yourself» trendy προτροπή και η διαφορετικότητα του χρήστη, κριτήριο επιλογής για premium προϊόντα. Το «like no other» μοιάζει με υπαινικτικό κλείσιμο του ματιού, πίσω από την κυκλοφορία όλων των limited και των special edition του κόσμου μας. Δε συζητάμε όμως αυτό. Το να είσαι ο εαυτός σου σημαίνει κάτι περισσότερο από το να έχεις μία ρίγα παραπάνω από τον διπλανό σου στο κοστούμι ή ένα extra gadget παραπάνω στο DVD.
Last tip με σημασία: Μη διερωτηθείτε (μεγαλόφωνα τουλάχιστον) αν οι γυναίκες προτιμούν τους άντρες «που είναι ο εαυτός τους». Σημαίνει πως μάλλον χρειάζεται να ξαναδιαβάσετε το κείμενο απ’ την αρχή. Ή τουλάχιστον να αναγνωρίσετε πως και οι άλλοι -ανεξαρτήτως φύλου- έχουν και αυτοί το δικαίωμα και τη δυνατότητα να είναι, όσο επιθυμούν, διαφορετικοί και διακριτοί.
