Επιστροφή στην κανονικότητα; Ίσως. Πιθανόν αν είναι επιστροφή δε θα είναι η κανονικότητα που ξέρουμε. Μάλλον αν είναι η κανονικότητα που ξέραμε, δε θα επιστρέψει. Ίσως και όχι… αλλά και πάλι, ποιος ξέρει; Και είναι η γνώση που θα το ορίσει ή η επίγνωση της άγνοιας; Αβεβαιότητα. Που όπως είπε μια σοφή μου φιλενάδα δεν είναι πια το αντίθετο της βεβαιότητας…
Σίγουρα οι λέξεις δεν είναι ένα μάτσο συλλαβές, που μαζεύτηκαν παρέα γιατί δεν είχαν που αλλού να αράξουν. Εκτός απ’ την ορθογραφία και τον τονισμό τους, εκτός από τις ιδιοτροπίες τους στη σύνταξη και στη γραμματική τους, οι λέξεις είναι χάρτες. Δεν είναι γολγοθάδες παρά μόνο αν εμείς οι ασυνεπείς χρειαστεί να τις αχρηστέψουμε με μια φράση τύπου… «δεν είναι αυτό που εννοώ…».
Οι ανηφόρες, τα απαγορευτικά και οι σημάνσεις μπαίνουν όταν αυτό που λέω δεν είναι αυτό που εννοώ. Ο απέναντι έχει κάθε δικαίωμα να εννοεί το δικό του. Αν καν εννοεί, αν καν κατανοεί. Εμείς, όμως, είμαστε υποχρεωμένοι αν ακολουθούμε χάρτες να τιμάμε τις διαδρομές. Αλλιώς ας χαράξουμε τους δικούς μας, με γούστο, με καπέλο και κυρίως με συνέπεια.
Κάθε λέξη έχει μια ιστορία. Σκέψου λοιπόν μαζί μου, τι μεγάλες ιστορίες ανοίγουν οι πολλές λέξεις, με αγάπη βαλμένες μαζί για να πουν, και μας κάνουν εικόνες και ήχους και αισθήματα να βάλουμε αντάμα, καλά συνεννοημένα για να μας μιλήσουν, να μας θυμίσουν, να μας καλέσουν, να εννοούμε το ίδιο που λέμε, γιατί έτσι μόνο καλούμε κι άλλους να έρθουν εκεί, σε αυτό που εννοούμε, γιατί έτσι είναι οι ιστορίες… για να κλείνουν εμπειρίες κι ανθρώπους που ανταμώνουν κι όχι να εγκλωβίζουν τα αλφαβητάρια.
Η λέξη πανδημία.
Πόσες ιστορίες από μόνη της. Στο Petit Robert, το γαλλικό λεξικό είναι ζευγάρι με το Πανδαιμόνιο. Οι Γάλλοι δεν τα έβαλαν μαζί μόνο προς δόξα και τιμή στην ελληνική γλώσσα. Ούτε γιατί έχουν συγγένεια οι δυο τους στα ετυμολογικά τους. Αλλά γιατί το ένα ακολουθεί το άλλο. Σε καλό να μας βγει αυτό το σάλεμα των συλλαβών αλλά και πάλι στα neurolinguistics θα γείρω να προστατευτώ. Και τώρα ίσως τα ζούμε soft και μαζί…
Στην ιστορία των πανδημιών, από κείνη που αναφέρει ο Θουκυδίδης στην Αθήνα του 430 π.Χ., τον Μαύρο Θάνατο των χρόνων του Ιουστινιανού, την Ισπανική γρίπη του 1919, αλλά και τις μαζικές αναχωρήσεις από αυτόν τον κόσμο στα 80s λόγω HIV ή στην Embola, οι σκορπισμένοι μαζί με την αδικία του γιατί δεν ήταν μόνο άνθρωποι αλλά και αναρίθμητες συμπεριφορές σπρωγμένες από τα περιθώρια του τετραδίου στη μέση των αιτίων για το πώς και το τι κάναμε εμείς.
Όταν ο θάνατος δεν είναι η ώρα που σώνεται το λάδι στο καντήλι του καθενός, όπου ίσως αποκομμένος ο καθένας μας κοιτά τη ζωή να συνεχίσει κατάφωρα, αλλά είναι μια υπόθεση που κάνει τον κρότο του ντόμινο μέχρι να σκάσει στο δικό μας μικρό τετράγωνο, άλλος είναι ο καλός εαυτός του κι άλλος ο κακός. Φοβισμένοι κι οι δύο κι ο καλός κι ο κακός περπατάνε ένα red carpet όχι από φώτα λευκά που αστράφτουν αλλά από κόκκινες σειρήνες.
Κι όμως το σύστημα σηκώνει reboot μέχρι τελευταία ώρα.
Και δείχνει ανήθικο το τόσο ηθικό του να φταίω εγώ. Για μένα να φταίω κυρίως εγώ. Πανδημία θα πει πια, ότι κάθε μέρα ανησυχώ για τους καιρούς αυτούς. Κι αν δε μου πάρει άνθρωπό μου, θα μου πάρει κάτι άλλο. Και όλοι σιχαινόμαστε να μας παίρνουν.
Οι λέξεις έχουν εμπειρίες.
Θρυμματισμένες ή ολόκληρες, πλεγμένες, μπερδεμένες, ξεκάθαρες, λαμπόγυαλο, αιχμηρές, αλλά οι εμπειρίες είναι εκεί σαν εισβολή στη σκέψη μας. Διότι ίσως από σκέψη γεννήθηκαν και σε σκέψη χτυπάνε την πόρτα ξεδιάντροπα κάθε ώρα της μέρας αλλά και της νύχτας, χωρίς κώδικα κοινής ησυχίας ή μη.
Γι’ αυτό που ζούμε έχουν μιλήσει πολλοί και πολύ.
Και τυχεροί όντας, η πρόσβαση στην πολλή πληροφορία, μας έχει αναγκάσει να ξεχωρίσουμε αυτούς που μιλάνε κι εννοούν όσα λένε σε συνέχεια της πραγματικότητας στην οποία αυτά αντιστοιχούν. Στέκομαι στη συνέπεια των neurolinguistics. Πανδημία. Μια συνθήκη που αν την ψάξεις δε θα τη βρεις λεκτικά τόσο αλλά ιστορικά, από τους προϊστορικούς λοιμούς μέχρι την χειρότερη κορώνα που προσγειώθηκε στην κεφάλα μας.
Η λέξη όμως πέρα από την ιστορική της ταυτότητα και τα χρόνια περπατημένων χαρτών που έχει στην ούγια της ήρθε με την ενοχλητική σαφήνεια της ετυμολογίας της. Παν. Η απολυτότητα του όλου, το οποίο ενδημεί στο όλον αυτό. Στο όλον που είμαστε εμείς, οι πολλοί ενικοί σύξυλοι πια, καθώς αυτό το μισητό στέμμα θα μας κάνει έναν μεγαλόπρεπο πληθυντικό από τον οποίο δεν υπάρχει φυγή, πριν υπάρξει επιτακτική αλλαγή.
Comfort zombie
Σα να σου φυσά κόντρα στο πρόσωπο και να προσπαθείς να χτενίσεις τη μακριά σου κώμη, χωρίς καμία γνωσιακή τεχνική, πρόχειροι όλοι, εμείς του παντός αυτού του αδυσώπητου πληθυντικού θα κληθούμε να πάμε μπροστά με τα μαλλιά μέσα στα μάτια, με ελάχιστη ορατότητα και κύριο οδηγό όλο αυτό το συνονθύλευμα κάθε μιας εμπειρίας στην ιστορία της ανθρωπότητας, όλων των προγονικών εγγραφών που έκαναν την πανδημία να υπάρχει και ιστορικά εκτός από ετυμολογικά.
Γιατί από αυτόν τον ακατάπαυστο έναν πληθυντικό ξαναδημιουργήθηκαν μικροί, γενναίοι ενικοί και κατάφεραν να την κοπανήσουν από το Παν της πανδημίας, έγιναν πρόσφυγες κι αυτοί και την κοπάνησαν.
Επέκτειναν το χιλιομασημένο comfort zone, δεν το εγκατέλειψαν, το ξεχείλωσαν σαν τα λαστιχάκια του μπακάλη και χώρεσαν ότι μπόρεσαν και με αυτό στριμωγμένο σύνολο έφυγαν. Γλίτωσαν. Αλλά και αυτοί που διάλεξαν να ξεφύγουν δεν έγιναν αθάνατοι. Η ιστορία επαναλαμβάνεται διότι ίσως κανείς από αυτούς που έχουν τη σοφία της εμπειρίας δεν έμειναν παρόντες για να έχει αυτή τη σοφία η λέξη που εννοεί και εννοείται…
The black swan event
Πάντα στις λέξεις είναι κόσμοι κρυμμένοι. Ακόμη κι αυτοί οι αχαρτογράφητοι. Ο Adam Baratta σε μια ομώνυμη ομιλία του μίλησε για ένα χρονικό μοτίβο καταστροφικών γεγονότων που επαναλαμβάνονται κάθε 90 περίπου χρόνια. Οι καταστροφές αυτές ισοπέδωσαν την ανθρωπότητα δημιουργώντας παράλληλα τις συνθήκες για την αναγέννηση της. Για εκείνον πρόκειται για ένα μεγάλο χτύπημα που πέρα από γεγονότα ολέθρου αγγίζει -θα έπρεπε- και την εξέλιξη του είδους μας.
Αυτό το μεγάλο χαστούκι όσοι έφαγαν και πόνεσαν δεν έμειναν δυστυχώς ζωντανοί πέραν των 90plus ετών για να προλάβουν να διδάξουν την γενιά που παίρνει τη σκυτάλη. Ο μαύρος κύκνος, θεωρείται κακός οιωνός. Και συμβολικά δίνει το όνομά του στο σημείο μηδέν που εκκινεί την αποδρομή.
Έχουν μιλήσει αρκετοί για μια σειρά από γεγονότα τέτοιας φόρτισης στα χρόνια που διανύουμε. Πληροφορία έχει υπάρξει αρκετή τόσο από εξωγενείς πηγές όσο κι από τον εαυτό μας τον ίδιο, όταν επικοινωνεί μαζί μας με τη γλώσσα του σώματος και των συναισθημάτων…
Το ζήτημα που προκύπτει πια όμως δεν είναι τόσο η έλλειψη πληροφορίας αλλά η διαλογή της τεκμηριωμένης και κυρίως ο τρόπος που κατόπιν αυτή η διαλογή επηρεάζει τη νευροβιολογία μας.
Η ζορισμένη αεροδυναμική της συμπεριφοράς…
Η συμπεριφορά μας είναι ένας τέλειος μηχανισμός, ο οποίος περιλαμβάνει πολλά εξαρτήματα και όπως όλοι οι μηχανισμοί, έχουν έναν εγκέφαλο για τα κουμάντα, επηρεάζονται από το περιβάλλον, έχουν αυτό το αμετάφραστο σε άλλη γλώσσα terroir τους, που λένε κι οι Γάλλοι, σπάει σε πολλά εξαρτήματα, σκοράρει επιδόσεις ή και όχι αντιδρώντας στις εγκεφαλικές προσταγές και κυρίως χρειάζεται ενέργεια.
Σε αυτό το σύμπαν τίποτα δεν είναι τσάμπα κι αυτά τα βερεσέδια προς εαυτούς τα πληρώνουμε εσχάτως με ευχή να ξεχρεώσουμε. Το μυαλό μας είναι ένας ελάχιστα εξερευνημένος πλανήτης που κατοικείται χρόνια μα λίγα έχουμε μάθει ως κάτοικοί του.
Στα λίγα αυτά, η αειθαλής ευγνωμοσύνη που ως ανθρωπότητα οφείλουμε στους συνεπιβάτες μας, στην εξέλιξη, στους επιστήμονες, συνδέεται με τις ανακαλύψεις τους.
Για το μυαλό μας, τα πράγματα ξεχωρίζουν σε καλά ή κακά –με χιλιόμετρα εισαγωγικών στις λέξεις αυτές- σε yay ή nay βάσει της ενέργειας που χρειάζεται να δαπανηθεί. Για κάποιους είναι ίσως μια κατηφόρα προς την απενοχοποίηση της τεμπελιάς ή μια στιγμιαία εργολαβία αυτοσυγχώρεσης.
Χαμηλόφωνα ή με φωνή, η βιολογία μιλά τον νόμο της ομοιόστασης. Σοφά ελληνικά και λεκτικά πλουμιστά μιλούν για τη διατήρηση της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε. Θέλω το μέλι να που να τρέχω στο μελίσσι…
Η διατήρηση της ομοιόστασης είναι η φυσική κατάσταση κατά την οποία το σώμα μας αρνείται να εγκαταλείψει ότι έχει για να κάνει μια αλλαγή που στο σύστημα μας αντιστοιχεί σε διαφοροποίηση θερμοκρασίας, PH, αλλάζοντας τα ηλεκτρικά κύματα των συνάψεων στον εγκέφαλο ή τη χημική σούπα στην οποία μαρινάρεται όλο το ορμονικό σύστημα μας και μας σιγοβράζουν τα συναισθήματα…
Αυτό που σε εποχές fitness mania λέγαμε το πιο μεγάλο βάρος που έχεις να σηκώσεις στην προπόνηση είναι τον εαυτό σου από τον καναπέ.
Τώρα όμως basta…
Ποθήσαμε τόσο καναπέ που έγινε το πάρκο, το γραφείο, η βόλτα, η έξοδος από το σύστημα και η είσοδος μας σε αυτό.
Το μέγεθος μετράει…
Είναι κι αυτός ο εγκέφαλος που δε χωρά η λέξη ιδιοφυΐα τη μεγαλοσύνη του και το έγκλημα την ηλιθιότητά του.
Η ελευθερία και η δημοκρατία είναι πολύ ακριβά δώρα για να πέφτουν στα χέρια φθηνών διλημμάτων.
Και ιδού η ατομική ευθύνη…
Δύο λέξεις. Δύο χάρτες. Πολλοί χαρτογράφοι…
Ποιος αποφασίζει για ποιον;
Σε επίσημο κείμενο της Εθνικής Επιτροπής αναφέρεται: «Σε μια ανοιχτή, δημοκρατική κοινωνία, κάθε πρόσωπο επιλέγει ελεύθερα τον τρόπο ζωής του, ορίζοντας το ίδιο τη συμπεριφορά του στον κύκλο των ιδιωτικών του σχέσεων και στην ευρύτερη κοινωνική του ζωή. Η αξία της προσωπικής αυτονομίας είναι θεμελιώδης κατάκτηση του πολιτισμού και δεν πρέπει να αμφισβητείται υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, ακόμη και τις δυσκολότερες. Ο σεβασμός στην αυτονομία του προσώπου αποτελεί, εξ άλλου, θεμελιώδη αρχή της Βιοηθικής. Η απόλαυση όμως της αυτονομίας του καθενός δεν μπορεί να στρέφεται εναντίον των άλλων, αφού ο πολίτης αποτελεί μέρος του κοινωνικού συνόλου. Ειδικότερα, ο τρόπος που ασκούμε την αυτονομία μας, στις διάφορες εκδηλώσεις της, υπόκειται σε ηθική αξιολόγηση: Δεν είναι απαραιτήτως θεμιτή κάθε συμπεριφορά μας, σε συγκεκριμένες συνθήκες, ακόμη και αν η συμπεριφορά αυτή αποτελεί νόμιμη εκδήλωση της αυτονομίας μας, άσκηση δηλαδή κάποιου νομικά κατοχυρωμένου δικαιώματός μας».
Η νιότη θέλει να τρέξει και να πάει μπροστά.
Και αυτό δε θα το παραβλέψει κανείς σώφρων, είτε είναι γονιός είτε όχι.
Ο κόσμος συνεχίζει και χωρίς εμάς. Μπορεί κι αλλιώς. Ο Πλανήτης έδειξε πως ανέχεται για τη γεμάτη καπρίτσια συμπεριφορά μας που τώρα εξαργυρώνουμε.
Τα ζώα, τα δένδρα, τα νερά, οι ουρανοί ζουν και χωρίς εμάς.
Τα βακτηρίδια ζουν χωρίς εμάς και αν χρειαστεί όπως φάνηκε αντί για μας. Η ζωή μπορεί να είναι μια περιγραφή από ένα ωραίο αύριο ή ένα κατεβατό από σκληρό ναυάγιο.
Και νομίζω πως τον εγωισμό μας αυτό τον πληγώνει πιο πολύ.
Ότι γι’ αυτό το τωρινό, το ξένο, το πρωτόγνωρο, φταίει ο άνθρωπος.
Ο κόσμος έξω από το παράθυρο, συνεχίζει.
Χωρίς εμάς.
Η ζωή συνεχίζει χωρίς εμάς.
Αύριο είναι η σπρωξιά στην ομοιόσταση του σήμερα.
Δε μας τρελαίνει το μένουμε σπίτι, αλλά το αναπάντητο για πόσο.
Τρελαίνεται η νευροβιολογία μας. Είναι σαν αλλεργία στον χρόνο. Και παράγεται ασύστολα ισταμίνη. Κι είμαστε αλλεργικοί στο αύριο. Και το χθες δε μας χωράει.
Αλλά έχω ένα λόγο να μας φωνάξω.
Μπορούμε.
Ο Εγκέφαλος αλλάζει σε κάθε ηλικία. Το είπαν οι επιστήμονες, όχι εγώ. Η νευροπλαστικότητα επιτρέπει νοητικό lifting και αναπρογραμματίζεται το σύμπαν μας. Δε θέλει νιάτα. Θέλει κότσια. Γιατί ότι κι αν γίνει θα το έχουμε διαλέξει εμείς.
Και σκασίλα μας αν μένουμε σπίτι, αν δε μένουμε ίδιοι, δε μένουμε φταίχτες και αν μείνουμε μαζί.
Αριβεντέρτσι!
